celtic field
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Celtic field is een prehistorisch akkercomplex uit de Late Bronstijd en IJzertijd, bestaande uit aaneengesloten, min of meer vierkante of rechthoekige percelen omgeven door lage wallen.
Omschrijving
Celtic fields, ook wel raatakkers genoemd, zijn akkersystemen die werden gebruikt vanaf de Late Bronstijd tot in de Romeinse tijd in Noordwest-Europa, waaronder Nederland. De afzonderlijke akkertjes hadden een omvang van circa 35 bij 35 meter tot 50 bij 50 meter en waren omgeven door lage, brede wallen. Deze wallen ontstonden door het opzij schuiven van uitgeputte grond en het aanbrengen van vruchtbare zoden, wat tevens bijdroeg aan een betere vochtregulatie op zandgronden. Het systeem van Celtic fields vertegenwoordigt een intensivering van de landbouw in de prehistorie. Ze zijn vaak nog herkenbaar in heide- en bosgebieden en zichtbaar op luchtfoto's of met behulp van laseraltimetrie (zoals AHN). De naam 'Celtic field' werd in 1923 bedacht door Engelse archeologen, die een verband legden met de Kelten. Later bleek dit onjuist, maar de term is in gebruik gebleven naast de Nederlandse benaming 'raatakker', die verwijst naar de honingraatstructuur van de percelen.
Functie en Gebruik
Celtic fields werden gebruikt voor de verbouw van primitieve graansoorten zoals emmertarwe en spelt, en later ook gerst, huttentut, pluimgierst, duivenbonen en rogge. Binnen of aan de rand van een Celtic field lagen vaak de bijbehorende boerenerven, die zich periodiek konden verplaatsen. Deze verplaatsing had waarschijnlijk te maken met het vervallen van de boerderijen en het uitgeput raken van de grond. De verlaten woonlocaties werden door het aanwezige afval weer vruchtbaar en konden opnieuw als akkerland gebruikt worden. Een Celtic field kon een omvang van vele tientallen hectaren bereiken, afhankelijk van de bevolkingsomvang. Na de Romeinse tijd werden de Celtic fields in sommige gebieden vervangen door een ander landbouwsysteem.
Voorkomen en Bescherming
Celtic fields komen voor in diverse landen in Noordwest-Europa, waaronder Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië, Ierland en Scandinavië. In Nederland zijn ze met name gevonden op de zandgronden in onder andere Drenthe, Gelderland (Veluwe, Wekeromse Zand), Utrechtse Heuvelrug, en in het oosten en zuiden van Nederland komen ze vermoedelijk nauwelijks voor. Veel Celtic fields zijn tegenwoordig beschermd als archeologisch monument.
Vergelijkbare termen
Prehistorische akkers
Gebruikte bronnen: